Τα αναγνώσματα του 2014

Μέρος Α΄: Ξένη λογοτεχνία

 

1. Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες: Η βρόμικη τριλογία της Αβάνας, εκδ. Μεταίχμιο. μτφ. Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη. Ένα σκληρό βιβλίο για την Κούβα της κρίσης (δεκαετία '90). Στις καλύτερες στιγμές του θύμιζε Μπουκόφσκι και Χένρι Μίλλερ. Το διάβασα στην Αβάνα και ομολογώ πως υπήρχαν σελίδες που με σόκαραν. Αηδιαστικό αλλά και γοητευτικό συνάμα. Αναμφίβολα ένα πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα. (14/20)

 

 

"Το θέμα είναι ότι το σεξ δεν είναι για ανθρώπους με αναστολές. Το σεξ είναι ανταλλαγή υγρών, ρευστών, σάλιου, ανάσας και δυνατών μυρωδιών, ούρων, σπέρματος, σκατών, ιδρώτα, μικροβίων, βακτηρίων. Αλλιώς δεν είναι. Εάν είναι μόνο τρυφερότητα και αιθέρια πνευματικότητα, τότε περιορίζεται σε μια στείρα παρωδία του τι θα μπορούσε να είναι".

 

2. Λεονάρδο Παδούρα: Παρελθόν χαμένο στην ομίχλη, εκδ. Καστανιώτης, μτφ. Κώστας Αθανασίου. Το διάβασα μεταξύ Αβάνας και Τρινιδάδ. Εξαιρετικό! Ο Παδούρα γράφει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα ανατέμνοντας όλη την σύγχρονη κοινωνία της Κούβας. Εννοείται πως η αστυνομική πλοκή λειτουργεί ως πρόφαση για να γραφτεί αυτό το σπουδαίο βιβλίο! (18/20)

"Η ζωή περνούσε γύρω μας και για να μας προστατεύσουν μας έβαλαν παρωπίδες, όπως στα μουλάρια. Δεν έπρεπε να κάνουμε τίποτε άλλο εκτός από το να κοιτάζουμε  μπροστά και να βαδίζουμε προς το φωτεινό μέλλον που μας περίμενε στο τέλος της ιστορίας -και, προφανώς, δεν μπορούσαμε να κουραστούμε στο δρόμο. Το μοναδικό πρόβλημα ήταν πως το μέλλον βρισκόταν πολύ μακριά και ο δρόμος ήταν ανηφορικός και γεμάτος θυσίες, απαγορεύσεις, αρνήσεις, στερήσεις. Όσο εμείς προχωρούσαμε, τόσο πιο ανηφορικός γινόταν ο δρόμος και τόσο πιο μακριά έφευγε το φωτεινό μέλλον, το οποίο επιπλέον άρχισε και να σβήνει. Το μαλακισμένο, έμεινε από βενζίνη. Μερικές φορές πιστεύω ότι μας τύφλωσαν με τόσο φως και περάσαμε δίπλα από το μέλλον χωρίς να το δούμε... Τώρα πια που είμαστε στη μέση της παρτίδας κι έχουμε αρχίσει να μένουμε τυφλοί, εκτός από φαλακροί και κιρρωτικοί, δεν έχουμε πλέον ούτε πολλά να δούμε ούτε πολλά να αναζητήσουμε".

3. Ντανιέλ Τσαβαρία: Αν με ξαναδείτε γράφτε μου, εκδ. Opera, μτφ. Κρίτων Ηλιόπουλος. Πρόκειται για ένα συμπαθητικό μυθιστόρημα χωρίς πολλές αξιώσεις. Διαβάζεται ευχάριστα μέσα στο αεροπλάνο καθώς πηγαίνεις ή επιστρέφεις από Αβάνα. Ο Τσαβαρία (1930) είναι ένας Ουρουγουανός συγγραφέας που από το 1969 ζει, διδάσκει (κλασική φιλολογία) και γράφει στην Κούβα. Αυτό θα μου δημιουργήσει ένα πρόβλημα όσον αφορά την τοποθέτησή του στη βιβλιοθήκη μου. Στους Ουρουγουανούς ή στους Κουβανούς; (12/20)

 

 

4. Εντμούντο Δεσνόες: Μνήμες υπανάπτυξης, εκδ. Μέδουσα, μτφ. Κώστας Κουντούρης. Ένα καλογραμμένο και πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα που έγινε εξαιρετική ταινία από τον Αλέα (1968) . Εκτυλίσσεται στην Αβάνα λίγο μετά την επανάσταση. (14/20)

 

 

5. Γκράχαμ Γκρην: Ο άνθρωπός μας στην Αβάνα, εκδ. Πόλις, μτφ. Μαριάννα Βαρκαρόλη. Γραμμένο με πολύ κέφι από τον συγγραφέα λίγο πριν από την επανάσταση στην Κούβα. Μια άλλη όψη του Ψυχρού Πολέμου. Αναμφίβολα το πρότυπο για τον Ράφτη του Παναμά του Τζον Λε Καρέ. (14/20)

6. Ίβο Άντριτς: Η Δεσποινίδα, εκδ. Καστανιώτης, μτφ. Χρήστος Γκουβής. Ένα πολύ καλό μυθιστόρημα ενός αγαπημένου μου συγγραφέα και ένας χαρακτήρας που μένει χαραγμένος για πάντα στη μνήμη. (18/20)

7. Ντέσο Κοστολάνι: Ο κλεπτομανής μεταφραστής, εκδ. Άγρα, μτφ. Αλόη Σιδέρη. Ένα έξοχο διήγημα του άγνωστου σε μας Ούγγρου συγγραφέα Κοστολάνι (1885-1936) σε μια πανέμορφη έκδοση! Ας ελπίσουμε ότι θα είναι το έναυσμα για να γνωρίσουμε τα σημαντικά έργα που έχει γράψει και που έχουν μεταφραστεί σε πολλές άλλες γλώσσες… (17/20)

 

 

8. Βασίλι Αξιόνοφ: Οι ουρανοξύστες της Μόσχας, εκδ. Καστανιώτης, μτφ. Δημήτρης Τριανταφυλλίδης. Ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα που είναι σάτιρα, αλληγορία και με αρκετή δόση μαγικού ρεαλισμού. Εποχή του Στάλιν και του Τίτο… (13/20)

9. Αντρέ Ζιντ-Μαρσέλ Προυστ: Αγαπητέ μου Προυστ (Αλληλογραφία), εκδ. ΜΙΕΤ, μτφ. Νάσος Δετζώρτζης. Ουσιαστικά πρόκειται για το χρονικό και τις περιπέτειες της πρώτης έκδοσης του Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, αφηγημένο έξοχα (στην εκτενέστατη εισαγωγή) από την Αντιγόνη Βλαβιανού.

10. Λωράν Μωβινιέ: Αυτό που εγώ ονομάζω λήθη, εκδ, Άγρα, μτφ. Σπύρος Γιανναράς. Εξαιρετικό πεζογράφημα και ένας συγγραφέας που αξίζει να ανακαλύψουμε και διαβάσουμε! Μακάρι να εκδοθούν κι άλλα έργα του. Το επίμετρο του Γιανναρά είναι υπόδειγμα και στέκεται ισάξια δίπλα σ’ αυτό το σημαντικό έργο! (18/20)

 

 

 

11. Ζωρζ Σιμενόν: Ο ανθρωπάκος από το Αρχαγγέλσκ, εκδ. Άγρα, μτφ. Αργυρώ Μακάρωφ. Ένα ακόμα σπουδαίο μυθιστόρημα από τον δαιμόνιο Βέλγο. Από τη σειρά των «σκληρών μυθιστορημάτων». Τίποτε λιγότερο από εξαιρετικό! Θυμίζει το αριστουργηματικό: Οι αρραβώνες του κυρίου Ιρ αλλά και το Θάνατο της Μπελ… (18/20)

12. Βσέβολοντ Γκάρσιν: Το κόκκινο λουλούδι, εκδ. Πόλις, μτφ. Δημήτρης Τριανταφυλλίδης. Μια πανέμορφη έκδοση ενός πολύ φημισμένου διηγήματος της ρώσικης λογοτεχνίας με διαφωτιστικότατο πρόλογο και επίμετρο. (15/20)

13. Έντουαρντ Γκόρεϋ: Το τερατώδες μωρό, εκδ. Άγρα, μτφ. Σωτήρης Κακίσης. Λατρεύω τα βιβλιαράκια του Γκόρεϋ και τα περιμένω πώς και πώς! Είναι το τρίτο που βγάζει η Άγρα. (18/20)

 

 

 

 

14. Τζον Τσίβερ: Ο κολυμβητής και άλλες ιστορίες, εκδ. Καστανιώτης, μτφ. Κωστής Καλογρούλης. Μια ανθολογία μερικών από τα καλύτερα διηγήματα του Τσίβερ. Πρόκειται για αριστουργήματα! Ιδιαίτερα το Τεράστιο ραδιόφωνο, Ο Κολυμβητής, Ο διαρρήκτης του Σέιντι Χιλ, Ο εξοχικός σύζυγος και το Τρένο των πέντε και σαράντα οκτώ είναι συγκλονιστικά. Από τα βιβλία στα οποία η λογοτεχνία αποθεώνεται! (20/20)
 

15. Ρέιμοντ Κάρβερ: Λοιπόν, θα πάψεις, σε παρακαλώ; Εκδ. Μεταίχμιο, μτφ. Γιάννης Τζώρτζης. Μια εξαιρετική συλλογή από έναν απαράμιλλο διηγηματογράφο. «Οι συλλέκτες» είναι το κορυφαίο της συλλογής. Συμπαθητική (για τα δεδομένα του Μεταίχμιου) έκδοση. Το χαρτί βέβαια, όπως πάντα, φτηνιάρικο… (18/20)

16. Τόμας Μπέρνχαρντ: Αυτοβιογραφία (συνολική έκδοση των πέντε αυτοβιογραφικών βιβλίων του συγγραφέα), εκδ. Εξάντας, μτφ. Βασίλης Τομανάς. Το διάβασα έχοντας δίπλα μου το γερμανικό πρωτότυπο από την έκδοση των Απάντων (Suhrkamp). Σύμφωνοι, στη μετάφραση βρήκα αρκετά λαθάκια και προχειρότητες. Ωστόσο ήταν Μπέρνχαρντ κι αυτό λέει πολλά. Είναι γνωστή η αδυναμία μου στον Αυστριακό, ωστόσο θα συγκρατηθώ και παρόλο που θα το χαραακτηρίσω αριστούργημα θα βάλω: 19/20

 

17. Τόμας Μπέρνχαρντ: Το ασβεστοκάμινο, εκδ. Άγρωστις, μτφ. Ιάκωβος Κοπερτί. Πρόκειται για το τρίτο μυθιστόρημα του Μπέρνχαρντ. Και αυτό το διάβασα με το γερμανικό κείμενο στο πλάι. Εδώ η μετάφραση έχει περισσότερα προβλήματα και έναν απαράδεκτο και αυθαίρετο χωρισμό παραγράφων, που διαστρεβλώνει κατά πολύ την πολύπλοκη δομή του έργου. Επίσης απουσιάζει το μότο του βιβλίου: «Ενώ βημάτιζα στο δάπεδο, αντί να σκέφτομαι το βιβλίο και πώς να το γράψω, μετρούσα τα βήματά μου κι έτσι τρελαινόμουνα». (18/20)

 

 

18. Τόμας Μπέρνχαρντ: Μπετόν, εκδ. Αξιός, μτφ. Αλέξανδρος Ίσαρης. Διαβάζοντάς το παράλληλα με το πρωτότυπο διαπίστωσα ότι ο Ίσαρης είναι ο ιδανικός μεταφραστής του Αυστριακού! Πρόκειται για αριστούργημα και φυσικά δεν θα συγκρατηθώ: 20/20

19. Χάινερ Μύλλερ: Μάουζερ και Οράτιος, εκδ. Άγρα, μτφ. Ελένη Βαροπούλου. Είχα την τύχη να δω την παράσταση του Τερζόπουλου στο Άττις με την μοναδική Μαρία Μπέικου. Από τις παραστάσεις που αναδεικνύουν αριστουργηματικά έργα σαν αυτό. Ο Μάουζερ όπως και ο Οράτιος πραγματεύονται το θέμα της βίας. Εξαιρετική έκδοση… από το εξώφυλλο και την εισαγωγή (Lehmann) έως τον επίμετρο του Γιάννη Κουνέλη.  (19/20)

 

 

20. Χάινερ Μύλλερ: Μορφές από τον Ευριπίδη (Μήδεια, Ηρακλής), εκδ. Άγρα, μτφ. Ελένη Βαροπούλου. Ο Μύλλερ διασκευάζει άθλους του Ηρακλή και τη Μήδεια! Είχα την τύχη να μου στείλει ο φίλος Μιχάλης Καρδαμίτσης τη δική του έξοχη μετάφραση για την Μήδεια, μαζί με το γερμανικό πρωτότυπο. Με αυτό τον τρόπο διαπίστωσα τα μειονεκτήματα της απόδοσης της Βαροπούλου! (18/20)

21. Τσαρλς Ντίκενς: Ο Ζοφερός Οίκος, εκδ. Gutenberg, μτφ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ. Μια μνημειώδης έκδοση 2 τόμων στη σειρά Orbis Literae. Εξαιρετική μετάφραση καθώς έγινε αντιπαραβολή με το πρωτότυπο. Ένα από τα έργα που έχουν γράψει ιστορία στην παγκόσμια λογοτεχνία. Μετά την ανάγνωσή του διάβασα τα μαθήματα του Ναμπόκοφ στο Κορνέλ για το σπουδαίο αυτό βιβλίο (19/20):

 

"Despite certain faults in the telling of his story, Dickens remains, nevertheless, a great writer. Control over a constellation of characters ant themes, the technique of holding people and events bunched together, or of evoking absent characters through dialogue -in other words, the art of not only creating people but keeping created people alive within the reader's mind throughout a long novel- this, of course, is the obvious sign of greatness".

"A great writer's World is indeed a magic democracy where even some very minor character, even the most incidental character like the person who tosses the twopence, has the right to live and breed".

Πολύ ενδιαφέρον και το κεφάλαιο που αφιερώνει ο Χάρολντ Μπλουμ στο βιβλίο του: Δυτικός Κανόνας (εκδ. Gutenberg)

 

22. Charles Dicken's Bleak House Interpretations edited by Harold Bloom. Μια συλλογή δοκιμίων για το αριστούργημα του Ντίκενς.

 

23. Φραντς Κάφκα: Μια σωφρονιστική αποικία, α) εκδ. Κέδρος, μτφ. Μαρία Αγγελίδου, β) εκδ. Θεωρία, μτφ. Δ. Κωστελένος (όποιος έχει την ατυχία να έχει αυτή την έκδοση, ας την πετάξει καλύτερα!), γ) χειρόγραφο, μτφ. Βασίλης Τσαλής. Καλή η μετάφραση της Αγγελίδου στη συμπαθητική εικονογραφημένη έκδοση του Κέδρου, ωστόσο είχε το μειονέκτημα ότι "διόρθωνε" το ύφος του Κάφκα κάνοντάς το πιο στρόγγυλο. Η μετάφραση του Τσαλή, με τίτλο "Στη σωφρονιστική αποικία", (δυστυχώς ανέκδοτη) είναι εξαιρετική. Το αριστούργημα του Κάφκα διαβάστηκε παράλληλα με το γερμανικό πρωτότυπο. ( 20/20)

 

 

 

24. Γκιγιέρμο Καμπρέρα Ινφάντε: Τρεις ταλαίπωροι τίγρεις, εκδ. Τόπος, μτφ. Γιώργος Ρούβαλης. Ένα εξαιρετικό πολυφωνικό μυθιστόρημα που αναμφίβολα χάνει πολλά στην απόδοσή του σε άλλη γλώσσα και έξω από το χώρο στον οποίο εκτυλίσσεται.  Ωστόσο η μετάφραση είναι θαυμάσια και δεν έχει να ζηλέψει πολλά από τη γαλλική του A. Bensoussan, σε συνεργασία με τον συγγραφέα, δεδομένου ότι τη διάβασα παράλληλα. Υπάρχουν βέβαια κάποια λαθάκια που με μια σωστή επιμέλεια θα είχαν αποφευχθεί. Το πιο σημαντικό βρίσκεται στη σελ. 439. όπου παραπέμπει στην ιστορία της σελίδας 69 αντί για 52 που αναφέρεται στη μετάφραση. Πρόκειται για σημαντική αβλεψία του μεταφραστή, που θα μπερδέψει ιδιαίτερα τους αναγνώστες. Συνιστάται στους επίμονους εραστές της λογοτεχνίας. (18/20)

 

25. Λεονάρντο Σάσα: Στον καθένα αυτό που του αξίζει, εκδ. Καστανιώτης, μτφ. Ανταίος Χρυσοστομίδης. Ένα εξαιρετικό "αστυνομικό" μυθιστόρημα από τα πρώτα που τόλμησαν να μιλήσουν ανοιχτά για τη Μαφία. Κλασικό! Πάνω σ' αυτό στηρίχτηκαν δεκάδες άλλα βιβλία αλλά και ταινίες! (18/20)

 

26. Χοσέ Λεσάμα Λίμα: Paradiso, εκδ. Ίνδικτος, μτφ. Μανώλης Παπαδολαμπάκης. Ένα αριστούργημα! Από τα έργα που πρέπει να διαβάσει κανείς πολλές φορές για να συνειδητοποιήσει το μεγαλείο τους. Διαβάστηκε παράλληλα με την αγγλική μετάφραση του Rabassa. Εξαιρετική η μετάφραση του Παπαδολαμπάκη που διατηρεί στο ακέραιο το μπαρόκ ύφος του πρωτοτύπου. Αν είχε γίνει και μια επιμέλεια όλα θα ήταν άψογα. Δυστυχώς αρκετές αβλεψίες, με πιο σημαντική αυτή της σελ. 104-105 σε μια από τις ωραιότερες σκηνές του μυθιστορήματος, όπου πεθαίνει η Καμπίτα(προγιαγιά του πρωταγωνιστή) και ο μεταφραστής "πεθαίνει" τον Αντρεσίτο, τον εγγονό της. Από μια παρανόηση σε κάποιες αντωνυμίες... (20/20)

[Σελ. 104: σειρά 6η: ο θάνατός της αντί ο θάνατος του Αντρεσίτο, σειρά 8η: της αντί του, σειρά 10: της αντί του, 17η: της αντί του, 26η: εκείνη αντί εκείνος, σελ. 106 σειρά 3η: τής αντί του]

Σε μια επόμενη ανάρτηση θα φτιάξω το οικογενειακό δέντρο προς διευκόλυνση των επόμενων αναγνωστών.

 

 

 

27. Gustavo Pellon: Jose Lezama Lima's Joyful Vision. Μια εξαιρετική μελέτη για το Παραντίσο.

"Lezama's aesthetics place the highest value on the productions of a stream of images and analogies that flow from each other by association, pushing the readers to the limits of  their interpretive faculties".

 

28. Jose Lezama Lima: Selections. Μια θαυμάσια εισαγωγή στο έργο του Κουβανού και ιδιαίτερα στην ποίησή του. Σπουδαίο το δοκίμιο του Κορτάσαρ: To reach Lezama Lima (1967).

"At times, reading Paradiso, one has the feeling that Lezama has come from another Planet... Paradiso is a ceremony, something that surpasses all readings with literary ends and modes in mind"

"I imagine in my vanity, a very exclusive club of those who, like you, have read The Man without qualities, The death of Virgil and Paradiso..."

 

29. Charles Olson: Call me Ishmael. Μια έξοχη μελέτη για το Μόμπι Ντικ από τον Αμερικανό ποιητή.

"Whitman we have called our greatest voice because he gave us hope. Melville is the truer man. He lived intensely his people's wrong, their guilt. But he remembered the First dream. The White Whale is more accurate than Leaves of Grass. Because it is America, all of her space, the malice, the root".

 

30. Βαρλάμ Σαλάμωφ: Οι Βιβλιοθήκες μου, εκδ. Άγρα, μτφ. Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ. Ένα εξαιρετικό αυτοβιογραφικό αφήγημα από έναν μεγάλο συγγραφέα σε μια πανέμορφη έκδοση! Συνιστάται ιδιαίτερα σ' αυτούς που νομίζουν ότι επειδή, σχεδόν πάντα, είχαν μια τεράστια βιβλιοθήκη, είχαν αυτόματα πρόσβαση στη γνώση και ακόμα περισσότερο στη σοφία (ονόματα δεν λέω...). 18/20

 

 

 

31. Αν Κάρσον: Λίγα λόγια, εκδ. Πατάκης, μτφ. Χάρης Βλαβιανός Μια θαυμάσια δίγλωσση έκδοση για μια άγνωστη  έως τώρα στη χώρα μας ποιήτρια, που αξίζει να ανακαλύψουμε. Μου άρεσε τόσο πολύ που παράγγειλα άλλα τέσσερα βιβλία της...

 

"Λίγα λόγια για το να περπατάς προς τα πίσω: Η μητέρα μου μας απαγόρευε να περπατάμε προς τα πίσω. Έτσι περπατούν οι νεκροί, έλεγε. Από πού της κατέβηκε μια τέτοια ιδέα; Ίσως από μια κακή μετάφραση. Οι νεκροί εξάλλου δεν περπατούν προς τα πίσω, περπατούν πίσω μας. Δεν έχουν πνευμόνια και δεν μπορούν να μας φωνάξουν, αλλά πολύ θα το ’θελαν να γυρίσουμε να τους κοιτάξουμε. Είναι θύματα του έρωτα, πολλοί απ’ αυτούς".

 

 

ΥΓ: Θα ακολουθήσουν τα αναγνώσματα της ελληνικής λογοτεχνίας και τα μη λογοτεχνικά βιβλία του 2014...